Kwas hialuronowy został odkryty już niemalże 90 lat temu! Znamy go przede wszystkim z właściwości nawilżających oraz wypełniających zmarszczki. Ma bardzo szerokie zastosowanie w medycynie, okulistyce oraz jak wiemy w kosmetologii. Jakie więc korzyści możemy czerpać z jego obecności w kosmetykach?
10 FAKTÓW O KWASIE HIALURONOWYM (HA)
1. Kwas hialuronowy naturalnie występuje w naszym organizmie
Występuje we wszystkich organizmach żywych najczęściej w postaci soli sodowej hialuronianu sodu. To najczęściej stosowana forma w kosmetykach, którą odnajdziecie pod nazwą Sodium Hyaluronate. Jego maxymalne dozwolone stężenie w kosmetyku wynosi 2%, ale już zastosowanie 0,1% daje widoczne rezultaty. Kwas hialuronowy należy do grupy glikozaminoglikanów (GAG). Syntetyzowany jest w skórze właściwej przez fibroblasty podobnie jak kolagen i elastyna. To właśnie w tej warstwie skóry w przestrzeni międzykomórkowej jego obecność jest największa. Zawdzięczamy mu oraz wspomnianym białkom sprężystość i napięcie skóry. W naskórku, ze względu na nieduże przestrzenie międzykomórkowe występuje w nieznacznej ilości głównie w warstwie kolczystej. Nie ma jednak zgodności w literaturze naukowej co do jego ilości w poszczególnych warstwach naskórka.
To co jednak jest dla nas ważne w kontekście kwasu hialuronowego to zatrzymanie go w naskórku w stopniu w jakim jest to możliwe. Umożliwia nam to zdrowy płaszcz hydrolipidowy, który stanowi barierę przed nadmierną przeznaskórkową ucieczką wody tzw. TEWL. Zdrowy płaszcz = miękka i nawilżona skóra! (P.S. – dlatego często Wam przypominam, abyście nie złuszczali skóry zbyt często).
2. Wiązanie wody, czyli dlaczego kwas hialuronowy tak dobrze nawilża naszą skórę
Kwas hialuronowy ma niezwykłe właściwości wiązania bardzo dużych ilości wody. Już 1 gram tej substancji jest w stanie związać ok. 250 cząsteczek wody, czyli zatrzymać ok. 6 litrów wody! W organizmie człowieka o wadze 70kg znajduje się ok. 15 gramów HA, z czego 1/3 tej wartości codziennie ulega wymianie.
Najwięcej kwasu hialuronowego bo aż 50% (ok. 8 gramów) całej jego puli, znajduje się w skórze. Jego trwałość w skórze wynosi ok. 12 godzin.
3. Kwas hialuronowy jest biozgodny i rzadko wywołuje alergie!
Ogromną zaletą kwasu hialuronowego jest przede wszystkim jego biozgodność. Jako substancja, która naturalnie występuje w naszym organizmie jest świetnie przez niego tolerowana. Początkowo pozyskiwany był z grzebieni kogucich, ludzkiej pępowiny czy gałek ocznych kręgowców. Niestety metody te wiązały się z dużym zanieczyszczeniem substancji i wyższym ryzykiem reakcji niepożądanych. Odkąd zaczęto pozyskiwać kwas hialuronowy na drodze fermentacji ze szczepów różnych bakterii, rzadko wywołuje reakcje alergiczne.
4. Wygładzenie zmarszczek drogą kosmetyczną?
Po 25 r.ż. ilość kwasu hialuronowego w organizmie zaczyna się zmniejszać, a skutki tego procesu możemy dostrzec gołym okiem. Pojawiają się zmarszczki, skóra zaczyna tracić sprężystość i jest mniej nawilżona. W wieku 80 lat jego ilość w organizmie jest bliska zeru. Jeżeli zaaplikujemy kosmetyk z kwasem hialuronowym na naszą skórę to przede wszystkim uzyskamy efekt jej nawilżenia! Wygładzenie zmarszczek będzie powierzchowne i nietrwałe, ponieważ kwas hialuronowy stosowany w kosmetykach jest nieusieciowany. Nie jest więc możliwe, aby pozostał w skórze na długo. Codzienna aplikacja kosmetyku z kwasem hialuronowym pozwoli nam skutecznie nawilżyć skórę. Dzięki temu też zmarszczki będą optycznie płytsze i mniej widoczne.
Okresowe wygładzenie zmarszczek za pomocą kwasu hialuronowego możemy uzyskać korzystając z zabiegów medycy estetycznej. Współczesna technologia pozwala nam stabilizować cząsteczki kwasu wiązaniami krzyżowymi i siarkowymi przez co otrzymujemy dłuższe i trwalsze cząsteczki. Dzięki temu rozwiązaniu, HA utrzymuje się w skórze ok. 1,5 roku.
5. Wielkość cząsteczki, a oddziaływanie na skórę.
Może nieraz zastanawialiście się jaki jest związek pomiędzy wielkością cząsteczki kwasu hialuronowego, a jego oddziaływaniem na skórę? W związku z tym, że płaszcz hydrolipidowy stanowi naturalną barierę przed wnikaniem do naszego organizmu substancji, w tym również tych niepożądanych (bakterie, wirusy, zanieczyszczenia etc.), producenci kosmetyków wykorzystują różne sposoby, aby substancje kosmetyczne mogły ją pokonać. Receptury z niskocząsteczkowym kwasem hialuronowym mają docierać do głębszych warstw skóry i skuteczniej na nią oddziaływać. Jak to w rzeczywistości wygląda?
HMW (High Molecular Weight) – wysokocząsteczkowy kwas hialuronowy. Ze względu na dużą cząsteczkę nie przenika przez barierę naskórkową. Tworzy powłokę ochronną dzięki czemu naskórek jest dobrze nawodniony. Łagodzi podrażnienia skóry.
MMW(Medium Molecular Weight) – średniocząsteczkowy kwas hialuronowy
LMW (Low Molecular Weight) – niskocząsteczkowy kwas hialuronowy
W kilku badaniach najkorzystniejsze efekty stosowania kwasu hialuronowego uzyskano aplikując jego średniocząsteczkową formę:
W badaniu na myszach odnotowano wzrost kwasu hialuronowego w przestrzeniach międzykomórkowych oraz dzielenia się komórek w naskórku (proliferacja keratynocytów) co wpłynęło na lepszą kondycję skóry [2].
Podobne wnioski wyciągnięto w przypadku skóry atroficznej, wiotkiej, pozbawionej jędrności i ścieńczonej u myszy. Po zastosowaniu średniocząsteczkowego kwasu hialuronowego osiągnięto efekt pogrubienia naskórka (obrazek poniżej). Takich wyników nie uzyskano w przypadku kwasu wysoko i niskocząsteczkowego. Brak efektów odnotowano również w przypadku myszy cierpiących na niedobór receptora CD44, który ma zdolność łączenia się z kwasem hialuronowym, mimo zastosowania jego średniocząsteczkowej formy [3].
W innym badaniu w grupie 76 kobiet w wieku 30-60 lat przez 60 dni stosowano 0,1% kwas hialuronowy o różnych masach cząsteczkowych na okolice oka. Wykazano poprawę nawilżenia i elastyczności skóry po zastosowaniu każdego z preparatów. Najlepsze efekty jednak uzyskano w grupie, która stosowała kwas hialuronowy o masie 50 i 130kDa, czyli nisko i średniocząsteczkowy. Badanie sugeruje, że jest to związane z lepszą penetracją naskórkową mniejszych cząsteczek kwasu hialuronowego [4].
Wszystkie źródła, na których się oparłam pisząc ten artykuł, są zgodne co do tego, że wielkocząsteczkowy HA pozostaje na powierzchni skóry tworząc okluzję i w ten sposób utrzymuje jej nawilżenie zapobiegając TEWL (przeznaskórkowa utrata wody).
Mniejsze cząsteczki HA lepiej penetrują naskórek i poprzez zdolność do wiązania dużych ilości wody poprawiają jego nawilżenie! Dzięki tej właściwości możemy zauważyć minimalne spłycenie zmarszczek. Oprócz tego coraz częściej doceniane są w kontekście regeneracji uszkodzonej skóry. Przyspieszają jej gojenie, zapobiegają powstawaniu blizn, a od pewnego czasu wykorzystywane są także w leczeniu ran pooparzeniowych. Warto stosować kosmetyki na bazie kwasu hialuronowego po przebytej chorobie trądzikowej. Przyspieszy to regenerację naskórka.
6. Kwas hialuronowy jako antyoksydant
Pewnie wielu z Was zaskoczę, ale kwas hialuronowy ma również właściwości antyoksydacyjne! Jego synteza odbywa się po wewnętrznej stronie błony komórkowej przez enzymy HAS. Następnie jego cząstki transportowane są na zewnątrz błony. W ten sposób kwas hialuronowy tworzy otoczkę wokół komórki i chroni ją przed działaniem wolnych rodników. To wszystko dotyczy kwasu biologicznego syntetyzowanego przez nasz organizm.
Kwas hialuronowy zarówno ten biologiczny jak i dostarczany podczas aplikacji kosmetycznej działa pośrednio antyoksydacyjnie. Dzięki niemu komórki układu odpornościowego mogą migrować przez naskórek chroniąc skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Ma to miejsce np. podczas opalania.
7. Jaki jest związek kwasu hialuronowego ze stanem zapalnym?
Obecność kwasu hialuronowego zwiększa się podczas stanów zapalnych tkanek. Przykładowo jeżeli się zranimy, stężenie HA wzrasta w tkankach otaczających. Ma to swoje przełożenie na szybkość procesu gojenia się ran. Kwas hialuronowy bierze udział we wszystkich 4 etapach gojenia się skóry!
Tę zależność wykorzystuje się także między innymi w mezoterapii mikroigłowej. Poprzez mikronakłucia wprowadzamy substancje czynne wgłąb skóry. Wywołujemy także kontrolowany stan zapalny po to, aby wykorzystać proces samoregeneracji skóry i „sprowokować” syntezę HA oraz białek – kolagenu i elastyny. W ten sposób uzyskujemy poprawę napięcia i nawilżenia skóry.
8. Kwas hialuronowy a słońce
Podobnie sytuacja wygląda w przypadku ekspozycji skóry na słońce. Zawartość kwasu hialuronowego w skórze jest różna w zależności od pory roku. Kiedy się opalamy, narażamy skórę na uszkodzenia spowodowane działaniem UV. Aktywują się procesy naprawcze, a jednym z nich jest synteza HA w skórze. Wg badań poddanie myszy działaniu UV zaledwie przez 5 min spowodowało zwiększone odkładanie się HA. Moglibyśmy więc stwierdzić, że możemy opalać się do woli skoro organizm potrafi poradzić sobie z uszkodzeniami posłonecznymi i w dodatku zwiększymy syntezę kwasu hialuronowego. Niestety w procesie fotostarzenia (wynikającego z powtarzalnego i intensywnego wystawiania skóry na słońce) ilość i rozmieszczenie glikozaminoglikanów (kwas hialuronowy) w skórze jest zaburzona. Jakość powstałego kwasu hiauloronowego w takiej sytuacji jest gorsza, aniżeli podczas „typowego” zranienia skóry.
9. Kwas hialuronowy, a jego trwałość w skórze
Jak już wcześniej wspomniałam, kwas hialuronowy ulega regularnej wymianie. Każdego dnia 1/3 jego całej zawartości ulega degradacji enzymatycznej (enzymy HYAL, proces hialuronidazy) i jest to reakcja naturalna. W miejsce zmetabolizowanych cząsteczek powstają nowe. Musimy jednak pamiętać, że z wiekiem ogólna ilość kwasu hialuronowego w organizmie się zmniejsza.
Hialuronidazę wykorzystuję się także po nieudanych lub po prostu niesatysfakcjonujących zabiegach medycyny estetycznej. Dzięki enzymom możemy rozpuścić wcześniej wprowadzony kwas hialuronowy prowadząc do jego depolimeryzacji, czyli zerwania w nim połączeń.
Kwas hialuronowy ulega degradacji także pod wpływem ultradźwięków, temperatury, pH i wolnych rodników! Na te ostatnie jest szczególnie wrażliwy.
10. Jakie jeszcze korzyści poza kosmetycznymi przynosi nam kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy wykorzystywany jest w wielu dziedzinach medycyny. W ortopedii poprawia ruchomość stawów i łagodzi ich ból. W okulistyce stosuje się krople w kwasem hialuronowym redukując problem suchych oczu. Oprócz tego wykorzystywany jest w leczeniu zaćmy i jaskry podczas zabiegów chirurgicznych. W ginekologii również znalazł zastosowanie do leczenia suchości pochwy, jej regeneracji po porodzie czy w zabiegach estetycznych tej delikatnej strefy.
Jak widzicie kwas hialuronowy ma ogromne znaczenie w upiększaniu, ale też leczeniu ciała. W kolejnym wpisie zrecenzuję dla Was dwa sera kosmetyczne do twarzy zawierające każdą postać chemiczną kwasu hialuronowego. Opowiem Wam na podstawie moich kosmetycznych doświadczeń, jak mniejsze cząsteczki kwasu wpłynęły na stan mojej skóry.
Do usłyszenia!
